کد معاملاتی

کد معاملاتی یا کد بورسی، کد ثابتی است که افراد از طریق آن در سیستم معاملات بورس شناسایی می شوند. به طور کلی افراد برای انجام خرید و فروش در بازار بورس، ابتدا به کدی احتیاج دارند که مشخصه ی اختصاصی هر فرد در بازار معاملات است. بنابراین کد بورسی هر شخص منحصر به فرد است و تنها به همان شخص اختصاص داده می شود.

هر فرد پس از اینکه یک بار کد بورسی دریافت کرد، می تواند برای ورودش به بازار معاملات بورس و انجام تمام معاملاتش از آن استفاده نماید و همچون رمزهای بانکی و غیره احتیاج نیست که هر بار کدهای جدید دریافت کند. پس از دریافت کد بورسی با ثبت نام و احراز هویت در هر یک از کارگزاری های فعال و معتبر موجود، با ورود به سامانه ی رایانه ای آن کارگزاری از طریق مراجعه به درگاه اینترنتی و سایت کارگزاری یا در صورت وجود، از طریق برنامه ی کاربردی یا اپلیکیشن مخصوص آن کارگزاری، شخص سرمایه گذار می تواند طبق کد بورسی خود، لیست دارایی های خود، لیست سهام موجود در بازار و سایر اطلاعات را مشاهده نماید و به خرید و فروش سهام بپردازد.



تمام سهامداران و معامله گران در بازار بورس باید از طریق واسطه ای تحت عنوان کارگزاری، معاملات خود را انجام دهند. در واقع کارگزار بورس شرکتی حقوقی است که برای معامله گران بازار بورس بستری را فراهم می کند تا از طریق آن بتوانند سهام مختلف بازار را معامله کنند. کارگزاری های مختلفی وجود دارند و در حال فعالیت هستند که هر کدام باید برای انجام فعالیت های خود از سازمان بورس اوراق بهادار تهران مجوز رسمی دریافت کنند.

کارگزاری ها علاوه بر اینکه بستری برای انجام معاملات بورسی فراهم می کنند، موظف هستند پذیرش افراد برای فعالیت در بورس را انجام دهند. این شرکت ها با توجه به قابلیت ها و امکانات سخت افزاری و نرم افزاری خود سامانه هایی را برای دسترسی معامله گران به هسته ی معاملات بورسی فراهم می کنند.

روش های ثبت سفارش ارائه شده توسط کارگزاری شامل موارد زیر است

  • ثبت سفارش حضوری
 
  • ثبت سفارش تلفنی
 
  • ثبت سفارش از طریق سامانه ی معاملات آفلاین
 
  • ثبت سفارش از طریق سامانه ی معاملات آنلاین (تحت وب یا موبایلی)

امروزه معاملات آنلاین، مهم ترین و پر کاربردترین روش ثبت سفارش خرید و فروش در بازار بورس است. برای استفاده از هر یک از این روش های ثبت سفارش، معامله گران الزاماً باید از قبل کد معاملاتی داشته باشند. کارگزار از طریق این کد بورسی، هویت افراد را شناسایی می کند و به آن ها امکان خرید و فروش سهام را ارائه می دهد.
 

ساختار کد بورسی چگونه است؟

کد بورسی بر اساس مشخصات فردی سرمایه گذار ایجاد می شود. این کد شامل سه حرف اول نام خانوادگی فرد سرمایه گذار و دنباله ای ۵ رقمی از اعداد است که به طور خودکار از طرف سیستم رایانه ای تعیین شده و به آن اضافه می شوند.

برای مثال شخصی که نام خانوادگی اش اسماعیل زاده است، کد بورسی اش چیزی شبیه "اسم ۱۲۳۴۵" است که البته ارقام به کار رفته به آن چون به صورت تصادفی توسط کامپیوتر ساخته می شود، با این مثال متفاوت خواهد بود. 



چگونه کد بورسی دریافت کنیم؟
پس از آماده کردن مدارک لازم افراد می توانند با مراجعه به یکی از شرکت های کارگزاری یا دفاتر پیشخوان دولت، اقدام به دریافت کد معاملاتی نمایند. پس از ثبت نام، کارگزاری باید احراز هویت شخص ثبت نام شده را انجام دهد؛ به همین علت حضور خود شخص برای انجام مراحل ثبت نام و احراز هویت، الزامی است. (1)

ضمن همراه داشتن مدارک لازم با پر کردن فرم هایی که شامل اطلاعات شخصی سرمایه گذار است، در دفتر پیشخوان دولت یا شرکت کارگزاری کد بورسی برای فرد صادر می شود. با مراجعه به سایت کارگزاری نیز می توان ثبت نام را با پر کردن فرم هایی مشابه انجام داد و تنها برای احراز هویت به دفتر پیشخوان مراجعه نمود. معمولاً پس از چند روز بعد از ثبت نام و احراز هویت، کد بورسی به شماره تلفن همراه فرد پیامک می شود. (2)

هر کارگزاری روش احراز هویت مخصوص خود را دارد که در هنگام ثبت نام به فرد گفته می شود. به تازگی برخی کارگزاری ها امکان احراز هویت غیرحضوری را نیز فراهم نموده اند. با توجه به شیوع بیماری کرونا، این روش می تواند بسیار کاربردی باشد. (3)

این احراز هویت ها در بعضی کارگزاری ها از طریق پیک نیز صورت می گیرد؛ یعنی با اعزام به محل، احراز هویت سرمایه گذار انجام می‌شود. پس از دریافت کد بورسی، افراد می توانند از طریق یک یا حتی چند کارگزاری برای خود (یا شرکت خود) سهام و یا اسناد خزانه ی اسلامی (اخزا) و یا عرضه ی اولیه و یا تسهیلات مسکن را خرید و فروش نمایند. (4)

دریافت کد بورسی آنلاین

شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه ی وجوه به منظور ارائه ی خدمات زیرساختی یکپارچه و فراگیر به سهامداران و ایجاد درگاه واحد خدمات دهی به تمامی ارکان بازار، نهادهای مالی، ناشران و به خصوص سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی، «سامانه ی جامع اطلاعات مشتریان» را راه اندازی نموده است که به اختصار سجام نام دارد.

بر اساس قوانین جدید، استفاده از هر گونه خدمات برای تمامی مشتریان حقیقی و حقوقی بازار سرمایه مستلزم ثبت اطلاعات در سامانه سجام است. با ثبت نام در این سامانه، هر فرد می تواند از تمامی خدمات بازار سرمایه استفاده کند. با ورود به سایت https://www.sejam.ir می توان در این سامانه ثبت نام کرد.

در ثبت نام اینترنتی مدارکی همچون تصاویر شناسنامه، کارت ملی لازم است. علاوه بر این، اطلاعات شناسنامه ای، شغلی، تحصیلی و حساب بانکی شامل کد شعبه، نام شعبه و شماره شبا لازم است. (5)



برای ثبت نام در سامانه ی سجام طی مراحل مختلف که در ذیل آمده است، افراد باید اطلاعات شخصی خود را ثبت کنند:

1. انتخاب گزینه ی ثبت نام در سایت سجام

2. وارد کردن شماره ی تلفن همراه و کد ملی ثبت شده به نام ثبت نام کننده

3. ارسال کد تأیید ۵ رقمی به تلفن همراه متقاضی

4. وارد کردن کد تأیید در سایت

5. تعیین ملیت و حقیقی یا حقوقی بودن متقاضی

6. اعلام هزینه ی ثبت نام در سامانه

7. پرداخت هزینه ی ثبت نام از طریق درگاه بانک

8. تکمیل فرم های ثبت  نام و بارگذاری مدارک خواسته شده (تصویر شناسنامه و کارت ملی و اطلاعات کامل بانکی لازم است)

9. استعلام اطلاعات وارد شده از سوی سامانه

10. ارسال نتیجه ی استعلام از طریق پیامک به متقاضی (ارسال کد رهگیری در صورت استعلام موفق و اعلام اشکال و بازگشت به بخش ویرایش اطلاعات در صورت ناموفق بودن استعلام) (6)

پس از پر کردن مرحله به مرحله ی فرم های اطلاعاتی و تکمیل مراحل ثبت نام در سجام، باید احراز هویت انجام شود که به چند روش امکان پذیر است:
 
  • استفاده از اپلیکیشن سیگنال
 
  • استفاده از اپلیکیشن آپ
 
  • استفاده از اپلیکیشن کارگزاری آشنا
 
  • احراز هویت حضوری

احراز هویت حضوری با مراجعه به دفاتر منتخب پیشخوان دولت یا مراجعه ی حضوری به یکی از شعب کارگزاری مربوطه یا حضور نماینده ی کارگزاری در محل کار یا منزل فرد سرمایه گذار امکان پذیر است.

در مرحله ی بعدی پس از ثبت نام و احراز هویت در سامانه ی سجام، نوبت به ثبت نام اینترنتی در کارگزاری می رسد که همان طور که گفته شد بستگی به کارگزاری دارد و در اکثر موارد با مراجعه به سایت کارگزاری انتخابی هر شخص امکان ثبت نام وجود دارد. در اینجا نیز وارد کردن اطلاعات شناسنامه ای، شغلی، تحصیلی و حساب بانکی شامل کد شعبه، نام شعبه و شماره ی شبا لازم است.

پس از آن، نوبت به احراز هویت برای کارگزاری می رسد. برای تکمیل مراحل ثبت نام اینترنتی، در نهایت حضور در هر یک از شعب کارگزاری یا دفاتر پیشخوان منتخب دولت، الزامی است.

در واقع، ثبت نام اینترنتی به نوعی فرایند دریافت کد را تسریع می بخشد. البته همان طور که قبلاً گفته شد برخی از کارگزاری ها مدارک مشتری را با پیک برای او ارسال می کنند و احراز هویت را نیز به همین طریق انجام می دهند. معمولاً بین ۳ تا ۷ روز کاری زمان می برد که کد بورسی صادر شود و به سرمایه گذار اعلام گردد.

مدارک لازم برای ثبت نام در بورس و دریافت کد بورسی

برای دریافت کد بورسی افراد باید این مدارک را به همراه داشته باشند:
 
  • اصل شناسنامه به همراه کپی از تمامی صفحات آن
 
  • اصل کارت ملی به همراه کپی از پشت و روی آن
 
  • مدرکی که نشانگر کد پستی محل سکونت شخص باشد؛ مثل قبض تلفن ثابت 
 
  • شماره ی حساب و شماره ی شبای بانکی

دریافت این شماره ی حساب بانکی فرد توسط کارگزاری به منظور واریز مبالغ به حساب شخص پس از فروش سهام در آینده است. (5)


هزینه دریافت کد بورسی چقدر است؟

هنگام ثبت نام در سامانه سجام لازم است ده هزار تومان از طریق درگاه اینترنتی پرداخت شود. در صورت احراز هویت حضوری سجام، مبلغی نیز برای احراز هویت سجام دریافت می شود که در صورت انجام احراز هویت به صورت اینترنتی مثلاً در اپلیکیشن سیگنال، ده هزار تومان دیگر بابت این کار از طریق درگاه اینترنتی پرداخت می شود.

ثبت نام اینترنتی در سایت کارگزاری، هزینه ای نخواهد داشت. اما در صورت مراجعه به دفتر پیشخوان دولت برای احراز هویت حضوری کارگزاری، باید مبلغی دیگر نیز به عنوان حق الزحمه ی دفتر پیشخوان دولت و برای پرداخت از طریق درگاه اینترنتی پرداخت شود. (6)
 

نکات مهم و شرایط قانونی در رابطه با کد بورسی که باید بدانیم؟

شایان ذکر است تا چندی پیش داشتن حداقل مدرک دیپلم برای دریافت کد معاملات آنلاین ضروری بود اما اخیراً به منظور گسترش بازار سرمایه و تسریع در ورود نقدینگی، این شرط حذف شده است و از این پس هر شخص بالای ۱۸ سال  می تواند کد معاملات آنلاین دریافت کند و خود نسبت به خرید و فروش سهام اقدام نماید. (5)

در گذشته آزمونی به منظور سنجش اطلاعات شخص سرمایه گذار جزء شرایط ثبت نام در کارگزاری ها و دریافت کد بورسی بود که به تازگی این شرط نیز برداشته شده است. البته در مراحل پایانی ثبت نام سجام سؤالاتی درباره ی میزان اطلاعات شخص پرسیده می شود که شخص می تواند میزان اطلاعات خود را اعلام نماید و نیاز به اطلاعات تخصصی نیست. (2)
 
جمع بندی و نتیجه گیری
دریافت کد بورسی در چهار مرحله شامل ثبت نام در سامانه ی سجام به آدرس https://www.sejam.ir، احراز هویت سجام، ثبت نام در یک کارگزاری انتخابی و احراز هویت کارگزاری انجام می شود. اگر چه شروط سخت برای داشتن اطلاعات در رابطه با بازار سرمایه و داشتن مدرک تحصیلی بالای دیپلم برای دریافت کد بورسی برداشته شده است، اما شایان ذکر است برای انجام فعالیت مفید در بازار سرمایه و رسیدن به سود مناسب، لازم است سرمایه گذاران به افزایش اطلاعات خود در این زمینه مبادرت ورزند؛ زیرا دانش اقتصادی تنها ابزار قابل اتکا برای کسب درآمد در بازار سرمایه است.

آموزش در بورس هیچ نقطه ی پایانی ندارد و حتی حرفه ای ترین سرمایه گذاران در بازار بورس نیز هر روز در حال مطالعه و کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ی سرمایه گذاری و همچنین به روز کردن دانش سرمایه گذاری خود هستند.

پی نوشتها
  1. www.newslaw.net
  2. www.khanesarmaye.com
  3. www.isignal.ir
  4. www.talarebourse.com
  5. www.khanesarmaye.com
  6. www.google.com